Sovjetska invazija na Poljsku

Sovjetska invazija na Poljsku
Invazija na Poljsku u Drugom svjetskom ratu
Karta podjele i nestanka Poljske 1939: zapad Poljske anektirao je Treći Reich, a istok SSSR.
Datum	17. septembar – 6. oktobar 1939.
Lokacija	Poljska
Ishod	Sovjetska aneksija istočne Poljske
Sukobljene strane
SSSR Poljska
Komandanti
Kliment Vorošilov Mihail Kovaljov Semjon Timošenko Edward Rydz-Śmigły
Vojne jedinice
466.516–800.000 vojnika[1][2] ~20.000 graničara[3] 250.000 vojnika[1][Napomene 1]
Žrtve
1.475-3.000 poginulih ili nestalih[Napomene 2] 3.000-7.000 poginulih ili nestalih, 20.000 ranjenih[3][5][Napomene 3]

Sovjetska invazija na Poljsku bila je vojna operacija koju je Sovjetski Savez izveo 1939. protiv Republike Poljske s ciljem okupacije istočnog dijela njene teritorije nakon početka njemačke invazije i Drugog svjetskog rata. Sovjetska invazija počela je 17. septembra 1939, a završila 6. oktobra prestankom organiziranog otpora poljskih snaga, uspostavom demarkacijske linije prema njemačkim snagama, a nakon čega su područja istočno od nje anektirana u Bjelorusku i Ukrajinsku SSR u sastavu Sovjetskog Saveza.

Početkom 1939, Sovjetski Savez je ušao u pregovore sa Ujedinjenim Kraljevstvom, Francuskom, Poljskom i Rumunijom kako bi uspostavio savezništvo protiv Trećeg Reicha. Pregovori su propali jer je SSSR zahtijevao da Poljska i Rumunija daju sovjetskim vojnicima slobodan prolaz kroz njihov teritorij kao dio ugovora o kolektivnoj sigurnosti.^[6] Propast pregovora dovelo je do toga da se SSSR okrenuo Trećem Reichu sa kojim je sklopio pakt Ribbentrop-Molotov 23. augusta; to je bio pakt o nenapadanju sa tajnim protokolima u kojim bi te dvije države napale druge u istočnoj i sjevernoj Evropi, koje bi podijelile na njemačke i sovjetske sfere interesa.^[7] Sedmicu dana nakon potpisivanja pakta, njemačka vojska izvršila je invaziju na Poljsku sa sjevera, juga i zapada. Poljske snage su se tada povukle na jugoistok gdje su se pripremale za dugu odbranu i čekale na francusku i britansku pomoć i pojačanje. Međutim, 17. septembra Crvena armija je izvršila invaziju poljske istočne regije Kresy, u skladu sa tajnim protokolima pakta.^{[8][Napomene 4]} Sovjetska vlada je objavila da želi "zaštititi Ukrajince i Bjeloruse" koji su živjeli u istočnoj Poljskoj, jer se "Poljska raspala nakon nacističke invazije" te "nije mogla garantirati sigurnost vlastitih građana".^{[11][12][13][14]} Suočena sa otvaranjem drugog fronta, poljska vlada je zaključila da je odbrana jugoistoka postala neodrživa te je naredila hitnu evakuaciju svih vojnika u neutralnu Rumuniju.^[3]

Crvena armija je ostvarila svoj cilj, te je bila brojčano nadmoćna poljskom otporu, čime je zarobila 230.000 poljskih ratnih zarobljenika.^[5][15] Sovjetska vlada je anektirala istok Poljske u novembru 1939, prostor koji je predstavljao preko 50% teritorija prijeratne Poljske, te je 13,5 miliona bivših poljskih građana tako postalo građanima Sovjetskog Saveza. Kako bi se suzbio otpor novoj sovjetskoj vladi, provodila se represija te je hiljade osoba uhićeno i smaknuto.^[16][17] Sovjetski Savez je poslao stotine hiljada osoba te regije u Sibir i druge udaljene krajeve SSSR-a u četiri talasa deportacija između 1939. i 1941.^{[Napomene 5]}

Sovjetske snage okupirale su istočnu Poljsku te su je držale okupiranom sve do ljeta 1941, kada ih je protjerala njemačka vojska koja je pokrenula Operaciju Barbarossu. Područje je bilo pod nacističkom okupacijom sve dok ju Crvena armija nije opet osvojila u ljeto 1944. Konferencija u Jalti dozvolila je Sovjetskom Savezu da anektira gotovo cijeli teritorij druge poljske republike prema paktu Molotov–Ribbentrop, dok je obnovljena Poljska zauzvrat dobila teritorij prema zapadu, južnu polovinu istočne Pruske i teritorij istočno od Odre.^[20] Sovjetski Savez je anektirani teritorij dodijelio Ukrajinskoj SSR i Bjeloruskoj SSR.^[20]

U augustu 1945, kada je završio Drugi svjetski rat, potpisan je granični sporazum između Sovjetskog Saveza i Poljske pod sovjetskom kontrolom. Prema dogovoru, priznat je status quo kao zvanična granica uz iznimak regije oko Białystoka i malih dijelova Galicije oko Przemyśla, koji su jedini vraćeni Poljskoj.

1. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom PWN_KW_old
2. ^ ^{a b} Krivosheev 1997, str. 79. harv error: no target: CITEREFKrivosheev1997 (help)
3. ^ ^{a b c d e f} Sanford, George (2005). Katyn and the Soviet Massacre Of 1940: Truth, Justice And Memory. London, New York: Routledge. ISBN 0-415-33873-5.
4. ^ Bunič 1994, str. 88. harv error: no target: CITEREFBunič1994 (help)
5. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Wojsko92
6. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Watson 713
7. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Watson 695-722
8. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Kitchen 74
9. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Davies96 440
10. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Roberts 74
11. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom SCHULENBURG1
12. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom SCHULENBURG2
13. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom SCHULENBURG3
14. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Degras 37-45
15. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom PWN
16. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Rummel 130
17. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Rieber 30
18. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Rummel 132
19. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Kushner 219
20. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Wettig 47

Greška kod citiranja: <ref> oznake postoje za grupu pod imenom "Napomene", ali nije pronađena pripadajuća <references group="Napomene"/> oznaka, ili zatvarajući </ref> nedostaje